Liczebność zakładowej organizacji związkowej

Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących pracownikami u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji lub innymi niż pracownicy osobami wykonującymi pracę zarobkową, które świadczą pracę przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawcy objętego działaniem tej organizacji. Organizacja związkowa, przedstawia pracodawcy, co 6 miesięcy – według stanu na dzień 30 czerwca i 31 grudnia – w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po tym okresie, informację o liczbie członków.

Organizacja, która została utworzona w ciągu 6-miesięcznego okresu sprawozdawczego, przedstawia pracodawcy pierwszą informację o liczbie członków – według stanu na dzień złożenia informacji – w terminie 2 miesięcy od dnia utworzenia organizacji związkowej.

Organizacji, która nie wypełniła w terminie obowiązków informowania pracodawcy o liczbie członków, nie przysługują uprawnienia zakładowej organizacji związkowej do czasu wykonania tych obowiązków.

Pracodawcy lub działająca u niego organizacja związkowa przysługuje uprawnienie może zgłosić pisemne zastrzeżenie co do liczebności danej zakładowej organizacji związkowej w terminie 30 dni od dnia przedstawienia przez tę organizację informacji.

Zakładowa organizacja związkowa, wobec której zostało zgłoszone zastrzeżenie, może wystąpić do sądu rejonowego – sądu pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy z wnioskiem o ustalenie liczby członków na ostatni dzień danego półrocza. Zakładowa organizacja związkowa może również z własnej inicjatywy wystąpić z wnioskiem o ustalenie liczby członków. Sąd wydaje w tej sprawie orzeczenie w terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku, w trybie przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.Brak wystąpienia Organizacji związkowej do sądu w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia zastrzeżenia ma dla Organizacji poważne konsekwencje, bowiem nie przysługują jej uprawnienia zakładowej organizacji związkowej do czasu wykonania tego obowiązku.

Na kanwie przytoczonych wyżej przepisów, sądy kwestionują status pracodawcy jako uczestnika  postępowania w którym sąd bada liczebność organizacji związkowej działającej u pracodawcy.

Tymczasem sprawy o ustalenie liczby członków zakładowej organizacji związkowej nie dotyczą wyłącznie praw organizacji związkowej. Ustalenie liczby członków zakładowej organizacji związkowej ma na celu zbadanie, czy danej organizacji związkowej przysługują uprawnienia zakładowej organizacji związkowej. W orzecznictwie wskazano, że w sprawie o rejestrację związku zawodowego zainteresowanym nie jest pracodawca, u którego ma funkcjonować utworzona organizacja związkowa i dlatego nie może być dopuszczony w charakterze uczestnika w postepowaniu o rejestrację związku zawodowego.

A co na to przepisy procedury cywilnej?

Zgodnie z treścią art. 510 § 1 k.p.c. zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, może on wziąć udział w każdym stanie sprawy, aż do zakończenia postępowania w drugiej instancji. Jeżeli weźmie udział, staje się uczestnikiem.

Pracodawca statusu zainteresowanego w sprawie niewątpliwie posiada, co oznacza, że sąd powinien zawiadomić pracodawcę o postępowaniu, a pracodawca może do takiego postępowania przystąpić.

Zdaniem wielu Sądów orzekających w tego typu sprawach skoro pracodawca nie może być uczestnikiem postepowania w sprawie o rejestrację związku zawodowego, to tym bardziej nie może być uczestnikiem w postępowaniu o ustalenie liczby członków zakładowej organizacji związkowej.

Ponadto przeszkodą do uznania pracodawcy za uczestnika jest brzmienie przepisu art. 25 (1) ust. 10 ustawy o związkach zawodowych zgodnie z którym w postepowaniu sądowym do przetwarzania danych osobowych ujawniających przynależność związkową osób wykonujących prace zarobkową jest upoważniony wyłącznie sąd oraz osoby działające w imieniu organizacji związkowej, która złożyła wniosek o ustalenie liczby jej członków.

Nie jest to jednak przepis, który pozwala uznać, że Pracodawca traci status uczestnika postępowania. Rolą sądu jest natomiast zagwarantowanie bezpieczeństwa zgormadzonych w sprawie danych osobowych, jednak nie kosztem Konstytucyjnych procesowych uprawnień Pracodawcy jako Uczestnika postępowania sądowego.

Uprawnienia organizacji związkowej rodzą obowiązki pracodawcy, niejednokrotnie związanymi z obciążeniem finansowym. Mając to na uwadze trudno odmówić Pracodawcy przymiotu Uczestnika postępowania o stwierdzenie liczebności organizacji związkowej.

Liczebność organizacji związkowej jest istotną kwestią nie tylko dla jej członków, samej organizacji, lecz również dla pracodawcy.

Obowiązki pracodawcy w stosunku do związku zawodowego mają także charakter organizacyjny, na przykład w zakresie organizacji pracy, zwolnień pracowników, zasady ich wynagradzania, czy gospodarki finansowej jednostki, w tym działalności socjalnej.

Orzeczenie jakie zapada w sprawie badania liczebności zakładowej organizacji związkowej ma daleko idące konsekwencje dla Pracodawcy. Mianowicie, jeżeli uprzednio zgłoszone przez pracodawcę lub zakładową organizację związkową, o której mowa w art. 25 ( 1) ust. 7, ustawy o związkach zawodowych zastrzeżenie co do liczebności danej zakładowej organizacji związkowej okaże się bezpodstawne, ponowne zgłoszenie przez te podmioty zastrzeżenia co do liczebności tej samej organizacji związkowej może nastąpić nie wcześniej niż po upływie roku od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie ustalenia liczby członków tej organizacji. Również z tego powodu niezbędna jest możliwość zainicjowania przez Uczestnika kontroli instancyjnej wydanego w sprawie orzeczenia, do czego konieczny jest status Uczestnika postępowania.

Jeżeli liczba członków związku spadnie poniżej tego kryterium, to taki związek traci wszelkie uprawnienia w sferze indywidualnego, jak i zbiorowego prawa pracy oraz traci uprawnienia procesowe – nie ma zdolności sądowej, co implikuje brak zdolności do czynności procesowych, a tzw. etatowi działacze związkowi przestają korzystać z ochrony przed rozwiązaniem umowy o pracę.

Reasumując pracodawca ma status zainteresowanego w sprawie liczebności związku zawodowego, co oznacza że może być uczestnikiem takiego postępowania, a w trackie sprawy składać wnioski dowodowe, uczestniczyć w rozprawach i wreszcie zaskarżyć zapadłe w sprawie orzeczenie.

Stanowisko to znajduje potwierdzenie w orzeczeniach Sądów Okręgowych w Zielonej Górze w sprawie o sygn. akt. IV Pa 17/21, Sądu Okręgowego w Warszawie sprawie o sygn. akt. XXI Pa 185/16.